Başkanımız Sayın Hakan ÜLKER, ÜNSPED Gümrük Müşavirliği ve Lojistik AŞ. Daveti ile 9 Mayıs da UGM Müşteri Danışmanlar Kurulu'nun 5. toplantısına iştirak etmiştir. Uluslararası STK’ların ve birçok Firma temsilcisin de yer aldığı toplantı da Başkanımız “Muayene Memurluğu” mesleği ile alakalı kısa bir sunum yapmış, G.M.M.D. ve akabinde mesleğin tanıtımını gerçekleşmiştir.

Başkanımızın sunumu;

“İlk olarak dış ticaretin kamu adına bütün yükünü, sorumluluğunu üstlenen personel ile empati kurmanızı düşünmenizi umarak bu sunumu gerçekleştireceğim.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığında toplam 1834 «Gümrük Muayene Memuru» görev yapmakta olup, Gümrük Muayene Memurları Derneği (GMMD) 2000 yılında; mesleki dayanışma, mesleğin etik kuralları ile kariyer meslek olması amacıyla kurulmuş, mevzuat içerikli kitap ve üç ayda bir yayımlanan Divan isminde dergi çıkaran bir sivil toplum örgütüdür. Yaklaşık 18 yıldır «Gümrük Muayene Memurlarının» KPSS A düzeyi kariyer bir meslek olması için mücadele etmektedir.

Kamu Yönetiminde İdari İşlem Süreci 3 Aşamadır. 1. şama; idari işleme ilişkin mevzuat düzenlemesinin çıkarılması, 2. Aşama; idari işlemin düzenlemesi yapılan mevzuata uygun yerine getirilmesi (UYGULANMASI), 3.Aşaması ise; idari işlemin mevzuata uygunluğunun denetlenmesidir. Gümrük Teşkilatındaki idari işlem süreci ile ilgili ilk aşama; merkez teşkilatınca, İkinci aşaması Gümrük Muayene Memurlarınca (gümrüğe tabi eşya ile beyannamelerin mevzuata uygunluğunun KONTROLÜ), Üçüncü aşama ise Teftiş Kurulunca yerine getirilmektedir.

Gümrük Muayene Memurunun görevi; Halen yürürlükteki 4458 sayılı Gümrük Kanununun 3 üncü maddesinin değişik 13 üncü fıkrasındaki “Gümrük Kontrolü” tanımı içerisinde genel hatlarıyla, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Taşra Teşkilatı Çalışma Yönetmeliğinin 39 uncu maddesinde ise ayrıntılı bir şekilde sayılmıştır.

Muayene Memuru, gerek 640 sayılı KHK’de ve  gerekse 657 sayılı Kanunda kariyer meslek olarak yer almamasına karşın; göreve başladıktan sonra 6 aylık bir süre ile 34 ders ve 492 saati bulan teorik eğitime, akabinde 6 ay ila 1 yıl arasında değişen bir sürede staja tabi tutulmakta ve staj sonrası hem yazılı hem de sözlü mesleki yeterlilik sınavına girmektedir. Türkiye’de B grubu kadro olarak tek yeterlilik sınavına girme unvanı da Muayene memurluğu mesleğine aittir.

Muayene memurluğu mesleği hiçbir bakanlık ya da hiçbir kurum ve unvanda olmayan sorumluluk ve iş yükünü yüklenmiştir. Yaklaşık 174 Kanun, 21 Uluslararası Anlaşma, 13 Uluslararası Sözleşme, 7 KHK, 8 Tüzük, 675 BKK, 191 Yönetmelik, 200’ü aşkın Yargıtay ve Danıştay Kararı, 774 Tebliğ, 6 Protokol, 482 Genelge ve diğer ithalat ve ihracat ile ilgili muhtelif mevzuatlar ile bizatihi sorumludur.

Yetki, 4458 sayılı Gümrük Kanunun 65 inci maddesinin 1 inci fıkrasında; “… Beyanın doğruluğunu araştırmak üzere; beyanname ile ilgili ve beyannameye ekli belgeleri kontrol etme ve beyannamenin içerdiği bilgilerin doğruluğunu araştırmak amacı ile beyan sahibinden diğer belgeleri de vermesini isteme, eşyayı muayene etme ve ayrıntılı muayene veya tahlil amacıyla numune alabilme” şeklinde, Sorumlulukları ise aynı maddenin 4 üncü fıkrasında; “… Yaptıkları kontrolden veya muayeneden, gümrük vergilerinin hesaplanmasından ya da muafiyet hükümlerinin uygulanmasından, “duruma göre tek başlarına veya müteselsilen sorumludurlar” şeklinde sayılmıştır.

Muayene Memurunun Ayrıcalığı ise; Gümrük İdarelerinde görev yapan her muayene memurunun kendi adına havi kaşesi (mührü) mevcut olup, “muayene memuru” unvanı olmayan herhangi bir kişi veya muayene memuru eğitimi almamış herhangi bir memura idari yetki kullanılarak görevlendirme veya atama yoluyla muayene memurluğu görevi yaptırılamamaktadır. Bunun tek sebebi; muayene memurluğunun kendine özgü ve kariyer gerektiren bir meslek olması gerçeği ile izah edilebilir. Nitekim Bakanlığımız Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliğinde de “muayene memuru kadrosuna diğer kamu kurum ve kuruluşlarından ve kurum içinden naklen atama yapılamaz” hükmü ile bu husus teyit edilmiştir.”

Daha sonra dış ticaret veri analizine geçen başkanımız, “Türkiye’nin dış ticareti yaklaşık 400 milyar $ bulmaktadır. Bunun 157 milyar $ ihracat ve 234 milyar $ ithalattır. 2017 yılında 3.653.391 ihracat ve 2.535.873 ithalat olmak üzere toplamda 6 milyon 189 bin 264 beyanname (Antrepo ve NCTS hariç) kontrol edildiğini ve bunların Muayene memuru meslektaşlarımızca yerine getirilmişitir.

İthalatın yaklaşık %60’ı sarı hat yani belge kontrolü, %16,7’si ise kırmızı hat fiziki kontrol ile gerçekleşmiştir. İhracatta ise sarı hat %57,3 yaklaşık yine %60 sarı hat belge kontrolü ve %5,2 kırmızı hattan gerçekleşmiştir.

Bu beyannamelerin kontrol, denetim ve kapanma süreleri de; İhracatta, ilk 1 dakikada %45, ilk yarım saatte %54, ilk 4 saatte %85, ilk 24 saatte ise %96, İthalatta ise ilk yarım saatte %7, ilk 8 saatte %48, ilk 24 saatte ise %70’dir.

Meslektaşlarımın gerek almış oldukları sorumluluk gerek üzerilerindeki yoğun baskıya rağmen dış ticaret verilerinin de gösterdiği gibi büyük bir özveri ile çalışmaktadırlar.

Ayrıca son aldığımız verilere göre 1834 Muayene memuru görev yapmakta olup, 2017 yılı dış ticaret rakamının 391 milyar $ olduğunu da düşündüğümüzde ortalama olarak Muayene memur başına yaklaşık 213 milyon $ gibi bir işlem hacmi düşmektedir.

2017 yılı gümrük tahsilâtının 116 Milyar TL olarak açıklanmış ve 1834 Muayene memuruna oranladığımız da ortalama 1 Muayene memuru ülkeye yaklaşık 63 milyon TL gibi bir katkı sunmaktadır. Tabii ki bunlar tahsilat rakamları ama fakat tahakkuk olmadan tahsilat gerçekleşemez ve burada da Muayene memurları devreye girmektedir.

Ayrıca 2015 yılında arkadaşlarımla birlikte hazırlamış olduğumuz bir veriyi de sizlerle paylaşıyorum. Maliye bakanlığında tahakkuk işlemlerini gerçekleştiren personel sayısı 33.787 ve gümrük gelirleri dışında kalan gelirler toplamı yaklaşık 408 Milyar TL idi. Aynı yıl Muayene memur sayısı 1930 ve gümrük gelirleri ise 85 Milyar TL idi. Personel başı verimliliği ölçtüğümüzde ise Maliye Bakanlığında 1 personel ortalama 12 Milyon TL katkı sunarken Gümrük ve Ticaret Bakanlığında ise 1 Muayene memuru 43 milyon TL gibi katkı sunmuştur. Orana baktığımızda ise Muayene memurunun yaklaşık 3,5 kat gibi daha verimli olduğu da ortaya çıkmaktadır.

Ayrıca dünya gümrük örgütünün de 2015 yılında açıklamış olduğu raporda Ministry Dep. Olarak geçen kısım, Gümrük Kontrol Birimleri yani «MUAYENE MEMURLARI» dır. Güvenli ve kolay ticarette Gümrük Kontrolü yani «Muayene Memurlarının» vazgeçilmez olduğundan bahsedilen raporda, 2015 yılında Gümrüklerde yapılan işlemlerdeki Muayene Memuru’nun Önemi ise %45 olarak belirlenmiştir.”

Sunum sonrası soruları cevaplayan başkanımız Sayın Hakan ÜLKER, Gümrük camiamızda herkesin sorunlarının olduğunu bilmekteyiz fakat herkes kendi sorunun çözümü için uğraşmakta ve diğer tarafların sorunlarını bilmeden ve yahut göz ardı ederek kendi sorunlarının çözümünü odaklandıkça camiamızın hiçbir sorunun çözüme kavuşmamaktadır. Hepimizin empati yapması gerekmektedir. Çözüm olarak da hepimizin aynı masa etrafında oturarak sorunlarımızı ve çözüm önerilerimizi konuşup, münazara edip çıktıları gerekli yerlere iletmemiz gerektiğini düşünmekteyim.

Bizler dernek yönetimi olarak bir sorun mevcut olduğu zaman o sorunu iletmek yerine en az 2 çözüm önerisi ile ilgili yerlere gitmekteyiz. Sorun bulmak kolay önemli olan çözüm önerileri bulmaktır.

Son olarak da bir şeye daha da değinmeden geçemeyeceğim. Gümrüklerin unutulan bir yanı var o da Ulusal Güvenlik’tir. Bu konu da Divan dergimizde de yer alan makalem mevcuttur. Tabii ki ekonomik anlamda herkes için kar maksimizasyonu önemli fakat ondan daha da önemli olan ülkemizin ulusal güvenliğidir. Lütfen bu konu da her daim düşüncelerinizin ilk sırasına alırsanız ülkemiz adına kazanç olacaktır. Unutmayın ki “Ulusal Güvenlik Gümrüklerde Başlar Gümrüklerde Biter”. Diyerek sunumunu sonlandırmıştır.

Bizi böyle bir organizasyona davet eden ve bizlerin camiamızın hem güçlü STK’ları hem de firmaları ile bir araya getiren birbirimizi anlama ve empati kurma imkanı veren başta UGM yöneticileri olmak üzere tüm çalışanlarına teşekkür ederiz.