Gümrük Muayene Memurları Derneği Başkanı Hakan Ülker Gümrük TV’ye Konuştu

Gümrük Muayene Memurları Derneği Başkanı Sayın Hakan Ülker, Gümrük TV’ye yaptığı özel açıklamalarında, Gümrük Muayene Memurlarının aldığı eğitimlerin zorluğundan, Gümrük Muayene Memurları Derneği’nin kuruluş amacına, gelecek projelerinden özel yaşantısına kadar birçok konuda önemli bilgiler verdi. Ülker’in aynı zamanda muayene memurluğu mesleğine yeni başlayacaklara da bir mesajı var. 

-Hakan Bey, Gümrük Muayene Memuru Kimdir, nasıl bir görev icra eder?
Gümrük Muayene Memurları, Gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulacak eşyanın muayene ve kontrolünü yaparlar, gümrüğe tabi eşyaların Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonunu tespit ederek, gümrük vergileri ile gümrük idarelerince tahsil edilmesi gereken vergi, fon ve diğer malî yükümlülüklerin tahakkukunu da yaparak, muafiyet ve istisna hükümlerini uygulayan memurlardır. Aynı zamanda Gümrük Muayene Memurları adli kolluk veya adli mercilerin talepleri durumunda, kaçak zannı ile el konulan eşyanın gümrüklenmiş değerini tespit eder, tasfiyelik hale gelen eşyaların Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonunu tespit eder ve bu eşyaya ait Tespit ve Tahakkuk Belgesini de düzenlerler. Gümrük vergilerinin geri verilmesi veya kaldırılması başvurularında iadesi veya mahsubu gereken vergileri kontrol etmek, eşyanın muayene ve kontrolünde kaçakçılığa konu bir olayın tespit edilmesi halinde konuyu derhal amirine intikal ettirmek ve benzeri görevleri yapmak da Gümrük Muayene Memurlarının görevlerindendir.
Gümrük Muayene Memurunun görevi; halen yürürlükteki 4458 sayılı Gümrük Kanununun 3’üncü maddesinin değişik 13 üncü fıkrasındaki “Gümrük Kontrolü” tanımı içerisinde genel hatlarıyla, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Taşra Teşkilatı Çalışma Yönetmeliğinin 39 uncu maddesinde ise ayrıntılı bir şekilde belirtiliyor. Bunları incelediğimizde ise kısaca, Gümrük Teşkilatının Taşrada ki DENETİM elemanı diyebiliriz.

Bilindiği üzere, kamu yönetimindeki “idari işlem” süreci üç aşamalı. İlk aşama; idari işleme ilişkin mevzuat düzenlemesinin çıkarılması, ikinci aşama; düzenlemesi yapılan idari işlemin yerine getirilmesi (uygulanması), üçüncü aşaması ise; idari işlemin mevzuata uygunluğunun denetlenmesidir. Gümrük Teşkilatındaki idari işlem süreci ile ilgili ilk aşama; merkez teşkilatınca, ikinci aşaması Gümrük Muayene Memurlarınca (gümrüğe tabi eşya ile beyannamelerin mevzuata uygunluğunun kontrolü) son aşama ise 
Teftiş Kurulunca yerine getiriliyor. 

-Gümrük Muayene Memurlarının eğitimi ve mesleğe başlayabilmesi süreci oldukça sancılı bir süreç, bu süreci biraz anlatır mısınız?

Muayene Memuru, gerek 640 sayılı KHK’de ve gerekse 657 sayılı Kanunda kariyer meslek olarak yer almamasına karşın; göreve başladıktan sonra 6 aylık bir sürede 492 saatlik 32 dersten oluşan bir eğitim ve baraj notu 60 olan mesleki yeterlilik sınavına girmeleri gerekmekte ve bu sınavda iki defa bütünlemeye kalma hakları var. Daha sonra 6 ay ila 1 yıl arasında değişen bir sürede staj yaparak sonrasında 4 temel dersten baraj en az 70 puan almaları gereken başka bir mesleki yeterlilik sınavına girmeleri gerekmekte. Bununla da bitmeyip bu aşamaları tamamlayan meslektaşlarımız bir de son olarak Bakanlık Merkezinde mülakata giriyorlar. Bu süreci müspet bir şekilde tamamlayamayanlar ise memur kadrosuna geçiriliyor.

-Şu an itibariyle Türkiye genelinde fiili olarak görevde kaç Gümrük Muayene Memuru bulunuyor?

Şuan itibariyle yaklaşık 2 bin civarı Muayene Memuru görev yapıyor. Yaklaşık olarak diyorum çünkü rakamlar emekli olan, idareye geçen, istifa eden ve göreve yeni başlayan meslektaşlarımızın sayısına göre değişiyor. 

-Gümrük Muayene Memurları neden bir dernek kurma ihtiyacı duydu, bu konuda ki hassasiyet neydi? Dernek amacına ulaştı mı?

Kamu personelinin kurmuş olduğu birçok dernek gibi bizimde amacımız meslektaşlarımız arasında dayanışma, birlik ve beraberliği sağlamak için kurulduk. Tüm yönetimlerimizin öncelikleri ilk olarak ülkemize, sonra Bakanlık Teşkilatımıza ve daha sonra Muayene memurlarına hizmet etmek anlayışı olduğunu kesin olarak söyleyebilirim. Nihai hedefimiz ise şuan ülkemizde mevcut olan birçok kariyer meslekten daha çok bu unvanı hak eden mesleğimizi “Kariyer Meslek” haline getirmektir. Bu amacı sağlayamadığımız sürece şahsım da dâhil ne yaparsak yapalım başarılı olmuş sayılmayız.

-Gümrük Muayene Memurluğunun kariyer bir meslek olduğunu söylüyorsunuz, bu bağlamda ‘Muayene Memuru’ ifadesi sizleri rahatsız ediyor mu? 

Öncelikle belirtmeliyim ki kurumumuz da gerek personel politikaları gerekse de diğer idari, ekonomik politikalar ele alınırken maalesef ki, “Gümrük Muayene Memurları” Türkiye Ekonomisi için sahip oldukları oranda değer görmediklerini düşünüyor.
Muayene memurlarının ismi ve şekli gibi boş şeylere takılmıyoruz ve bunu da herkes çok iyi biliyor. Kaldı ki “Muayene Memuru” lafzını kaybetmek de istemiyoruz çünkü Devlet-i Aliyye-i Osmaniye de bile bu unvan ile geçmekteyiz. Bu kadar mazisi olan bir mesleğin isminden asla rahatsız değiliz. Bizler Dışişleri Bakanlığı’nda olan “Dışişleri Memurluğu” ismi ile kariyer mesleklerden sayılan memuriyetlerden de olabiliriz. Önemli olan mesleğimizin, özlük haklarımızın ve bizlerin “Kariyer Meslek Grubu” içerisinde anılmasıdır.

-Kişisel olarak size baktığımızda oldukça yüksek bir tempo da çalıştığınızı görüyoruz. Bu yoğun temponun içerisinden çıkan kamuoyuna aktarmak istediğiniz projelerde var mı?

Birçok projeyi aynı anda yürütmeye çalışıyoruz. Son olarak geçtiğimiz haftalarda Avrupa Birliği Sosyal fonlarından yararlanabilmek üzere T.C. Başbakanlık Merkezi Finans ve İhale Birimine “Türkiye’de STK’ların Güçlenmesi” ile alakalı bir proje başvurusu yaptık. Sizlerde takdir edersiniz ki projelerin hazırlanması, yazılması, gerekçeleri gibi proje aşaması oldukça zaman ve emek isteyen bir durum. Yaklaşık 3 aylık bir çalışma sonucunda 60 bin € tutarında bir fon sağlayabileceğimiz düşünüyoruz. Yine benzer konu başlığı ile önümüzde ki aylarda da 250 bin € tutarında fon sağlayabileceğimiz bir projenin daha hazırlıkları içerisindeyiz. 

Güçlü bir kurumsal yapıyı sağladıktan sonra ki hedefimiz ise; Tüm üyelerimizi “Muayene memurlarını” yurt dışına çıkartarak oradaki uygulamaların yerinde incelemesini sağlamak. Doğru noktada mevzuatlar çıkartabilmekk için tabii ki de diğer personelde bu tarz programlarla yurt dışına çıkmaktadır. Fakat sahada bu uygulamaları faaliyete geçirecek, denetimini yapacak personelin bu uygulamaları yerinde incelemesi çok mühim.

Gerek ülkemiz gerek kurumumuz gerekse de Muayene memurları için birçok farklı proje ile yoğun mesai harcadığımızı belirtmek isterim. Katkı vermek projelere ortak olmak isteyen herkese gerek bireysel gerekse de tüm sivil toplum kuruluşlarına da her daim açık olduğumuzu buradan bir kez daha dile getirmek istiyorum.


-Derneğinizin sektör içerisinden veya sektör dışından farklı STK’larla yürütmüş olduğu ya da gelecekte yürüteceği projeleriniz var mı?

Şuan için başlayan herhangi bir projemiz mevcut değil. Gerek sektör içi gerekse de sektör dışı mevcut projelerimizle ilgili ortaklık çalışmalarımız devam etmektedir. Projeler henüz değerlendirme aşamasında olduğu için fazla ayrıntı veremeyeceğim. 

-Sizin kişisel olarak profesyonel anlamda icra ettiğiniz bir başka meslek daha var, futbol hakemliği. Aslında icra ettiğiniz iki meslek de bir nevi birbirine benziyor iki tarafta da ihlallere karşı düdük çalıyorsunuz, bu konuda neler söylemek istersiniz?

Sizin de söylediğiniz gibi birbirine çok benziyor. İki meslekte de takdir edilme şansınız çok az. İki meslekte de çok kısa zamanda içerisinde birçok mevzuatı aynı anda değerlendirip çok kısa sürede karar vermeniz gerekiyor.
Yaklaşık 11 yıldır hakemlik yapıyorum. Bunun son 7 yılı klasman hakemi olarak geçti ve birçok klasmanda görev yaptım. Şuan Türkiye Futbol Federasyonu 2. Ve 3. Liglerinde hakem ve 4. Hakem olarak görev yapmaktayım. Bakanlığımızı ve Gümrük camiamızı da bu alanda en iyi şekilde temsil etmeye çalışıyorum.

Sporun insanları disipline ettiğini, formda tuttuğunu düşünüyorum. Bu disiplinle birlikte hem mesleğim “Muayene memurluğu”, hem Gümrük Muayene Memurları Derneği Başkanlık görevimi hem de Klasman Hakemliği görevlerimi bir arada aksatmadan elimden geldiği kadar yürütmeye çalışıyorum.

-Bir önce ki sorumla bağlantılı olarak şunu sormak isterim. Gümrük Muayene Memurlarıyla (idare ile) Gümrük Müşavirlerinin esasta Dış Ticaret Erbabının sürekli karşı karşıya geldiği bir konu var; GTİP tespiti. Sizce bu konu neden aşılamıyor, buradaki eksiklik nedir?

Öncelikle belirtmeliyim ki, bu konuda karşı karşıya gelen kesimlerin özünde bir tarafın “Kamu” diğer tarafında “Özel” sektör olması önemli bir nüans. 

Özel kesim olarak düşünce yapısını incelediğimizde, iktisadın temel kurallarından olan, maliyetlerin azaltılması karşımıza çıkmakta. Maliyetlerin azalması konusunda, dış ticaret önlemlerinin en minimum olduğu durumlar göz önüne alınarak hesaplamalar yapıldığını düşünmekteyim. 

Diğer taraftan ise, kamu menfaati adına “DENETİM” görevi yapan meslektaşlarım ve idaremiz ise ifa ettikleri görevin gerekliliği olarak “Devlet Faydası” düşüncesi ile hareket etmelerinden dolayı bu karşı karşıya gelme durumu sık sık yaşanıyor. 

Merkezde Gümrükler Genel Müdürlüğünde taşrada ise Gümrük Muayene Memurlarında olan GTİP tespiti, günümüz koşullarında eşya çeşitliliği dikkate alındığında oldukça zor ve komplekstir. Öncelikle eşyaların çok iyi tanımlanması, hangi amaçlarla kullanılacağının tespit edilmesi bunlara tarife yorum kuralları ile bir GTİP’e verilmesi oldukça karışık ve uzmanlık gerektiren bir alandır. 

Fakat kalıcı çözümler bulmak istiyorsak, muhakkak ve muhakkak “Gümrük Akademilerini” ve hatta mümkünse “Gümrük Liselerini” kurmamız gerektiğine inanıyorum. 

-Sayın Başkan son olarak, yeni üniversite mezunların mesleğinize yönlendirmek açısından soruyorum, Gümrük Muayene Memuru olmak isteyen kişiler ne yapmalı, nasıl Gümrük Muayene Memuru olabilirler? 

Öncelikle İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Mezunu olmaları gerekiyor. Daha sonra ise Kamu Personeli Seçme Sınavı P-3 puan türünden yüksek puan almaları gerekir. Net bir rakam aralığı verememekle birlikte 85 altına da düşmediğini ve bu puan türünde ülkemizde alınan memuriyetler içinde en yüksek ilk iki meslek grubunun içinde olduğunu belirtebilirim.
Tabi puan almak da yeterli değil akabinde mülakat mevcuttur. Mülakatı da geçtikten sonra aday Muayene memuru olarak göreve başlanabilmektedir.

-Mesleğinize yeni adım atan adım atmak üzere olan meslektaşlarınıza nasıl bir mesajınız olur? 

Gümrükler o kadar önemli ki bununla ilgili düzenleme Sevr Antlaşması'nda bile yer almıştır. Devletler gümrüklerle kurulur, gümrüklerle batar. Gümrükler gerçekten bir ülkenin namusudur. Son zamanlarda önemi iyiden iyiye artan “Ulusal Güvenlik” kavramı da gümrüklerde başlayıp gümrüklerde bitiyor. Bu konu gerçekten oldukça fazla önem arz ediyor. Her görev kutsal fakat Muayene memuru meslektaşlarımın dikkati sayesinde birçok olayın ortaya çıktığını düşünürsek sadece ekonomik anlamda değil güvenlik anlamında bir görev ifa ettiğimizi hiçbir zaman unutmamalarını ve her daim mevzuatı, güncel olayları, teknolojiyi yakından takip etmelerini sorunun değil çözümün bir parçası olmalarını naçizane söyleyebilirim.